Kiedy warto sprawdzić obecność pasożytów z krwi a nie z kału?
- wtedy gdy wystepują typowe objawy a wyniki z kału pozostają ujemne . . dlaczczego?
Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) należy do grupy pasożytniczych nicieni jelitowych. Dorosłe osobniki mogą osiągnąć długość od 15 do 52 cm. Glista ludzka żywi się nabłonkiem niszczonej ściany jelita i substancjami zawartymi w treści jelitowej jak witaminy, białka, glukoza, tłuszcze i inne. Dzięki temu samice mogą składać nawet do 250 000 jaj dziennie, ale nie zawsze tak jest. Stany chorobowe z podwyższoną temperaturą, suplementy diety, konserwowana żywność (śmieciowa), leki mogą zmieniać środowisko - czyli pH przewodu pokarmowego i wtedy może nie dochodzić do wysiewu. Pasożyty tak jak każdy żywy organizm chroniąc swój gatunek przeczekują trudne warunki do rozmnażania się.
Dlatego ! żeby badanie było wiarygodne NIE WYKONUJEMY go, gdy jesteśmy:
-> w trakcie leczenia innej choroby z powyższoną temperaturą
-> w czasie spożywania suplementów diety i różnych środków farmacutychnych
-> stosowania żywności mocno konserwowanej
-> i żeby zwiększyć szansę wykrycia jaj pasożytów wykonujemy je co najmniej 3x
W jelicie cienkim człowieka glista może przeżyć ok. 1 roku i więcej. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową - najczęściej w wyniku nieprzestrzegania zasad higieny. Źródłem zakażenia mogą być też niedomyte owoce lub warzywa, na których znajdują się jaja lub picie wody podczas kąpieli w stawie czy jeziorze. Na ryzyko spożycia jaj glisty ludzkiej narażone są zwłaszcza dzieci, które nie mają jeszcze wyrobionych nawyków higienicznych i wkładają do buzi brudne przedmioty z ziemi. Jaja mogą być też przyniesione do domu na butach, zabawkach, kółkach wózków. W tym przypadku mogą pozostawać na podłogach i dywanach.
Pierwsze objawy, które sygnalizują, że organizm zarażony jest pasożytami to:
- brak apetytu, nieświeży oddech, nocne zgrzytanie zębami, nerwowość
- alergie - wysypki, łzawienie oczu i katar , sine kręgi czy worki pod oczami
- bóle głowy, częstsze przeziębienia, zaparcia lub biegunki
- ból mięśni i stawów, chroniczne zmęczenie
- Słaby rozwój fizyczny i psychiczny dzieci
Glista może, ale nie musi dawać objawów. Reakcja organizmu człowieka na obecność pasożyta zależy od wrażliwości osobniczej.W celu wykrycia zakażenia glistą ludzką nadal badaniem referencyjnym - zalecanym jest mikroskopowe 3-krotne badanie kału. Zalecany mikroskop kontrastowo - fazowy, gdyż nie ma wtedy możliwoci pomylenia jaj pasożytów z pyłkami roślin a jest możliwość różnicowania jaj zapłodnionych i nie zapłodnionych (informacja czy jest samiec czy same samice).
Wynik w badania mikroskopowego może wyjść tzw. "Fałszywie ujemny" wtedy gdy:
- -> w naszych jeltach występuje tylko samiec (lub samce)
- -> niedojrzałe samice, które jeszcze nie wysiewają
- -> stare samice, które już nie wysiewają.
Wtedy wskazanym badaniem jest oznaczenie w surowicy przeciwciał przeciw Askaris lumbricoides. Wysokie miano p-ciał + objawy kliniczne, mogą sugerowąć jedną z trzech sytuacji jak opisano wyżej. W takim przypadku decyzja dalszego postępowania zawsze należy do lekarza.
Kał - to wciąż metoda referencyjna..!. Pasożyt składa jaja w jelitach, szukamy wiec ich tam, gdzie ich środowisko życia - w strawionej treści pokarmowej. Kał dostarczamy do laboratorium kilkakrotnie w ciągu dziesięciu dni w celu uchwycenia momentu wysiewu. Uwaga ! Jednokrotny wynik ujemny świdczy o czystości jednej próbki - nie o czystości jelit! Procedury podają minimum trzykrotne badanie kału w odstępach jedno/dwudniowych - nie dłuższych!. W celu zwiększenia szans wykrycia jaj w kale zalecamy dostarczenie próbki kału zebranego z dwóch dni w jednym pojemniczku (przechowujemy wtedy kał z poprzedniego dnia w chłodnym miejscu).
Przykład: zebraną próbkę kału z jednego dnia przechowujemy w chłodnym miejscu -> do próbki dokładamy kał z drugiego dnia i przynosimy do laboratorium -> w razie ujemnego wyniku - procedurę powtarzamy do 3 razy, robiąc 1-2 dniowe przerwy między zbiórkami. Kał powinien być zebrany do przystosowanych do tego pojemniczków (pojemnik z łopatką) -> do nabycia w aptece lub laboratorium i opisany imieniem i nazwiskiem.
Krew: morfologia ? - przeciwciała w surowicy ?
• Wykonując morfologię krwi z rozmazem – czasami możemy zauważyć podwyższoną liczbę eozynofili, nie jest to jednak potwierdzeniem obecności pasożytów. Ich zwiększona liczba może również wystąpić w chorobach alergicznych, w okresie zdrowienia z chorób o cięższym przebiegu i ... innych.., ale warto to potwierdzić badaniem w kale.
Przeciwciała p-Askaris w surowicy ?
Odpowiedzią zdrowego organizmu na obecność pasożytów jest odpowiedź układu immunologicznego w postaci wytworzenia p-ciał przeciwko danemu pasożytowi. W tym przypadku przeciw Askaris lumbricoides (p-Gliście ludzkiej). Po wytruciu pasożytów powstałe p-ciała mogą utrzymywać się nawet do roku z tendencją spadkową o ile w między czasie nie dojdzie do ponownego zakażenia (kontaktu z jajami pasożyta) i znowu podwyższenia liczby przeciwciał. Miano czyli wysokość p-ciał zależna jest : od ekspansji zarażenia (wielkości zarażenia), od sprawnej odpowiedzi immunologicznej i od koinfekcji.
Obecność p-ciał niezależnie od ich poziomu może świadczyć:
- że infekcja toczy się w chwili obecnej (IgM)
- że może to być pozostałość z tendencją spadkową z dużo wcześniejszej infekcji (IgG)
- ! A świadczy napewno o tym, że mieliśmy kontakt z danym pasożytem
Zaleca się by każde badanie z wysokimi p-ciałami w surowicy potwierdzone było badaniem mikroskopowym kału. W innych przypadkach zawsze decyduje lekarz.
Badnie w kierunku owsicy
Owsiki - małe, białe robaczki (ok. 1 cm) wystepujące u dorosłych, ale najczęściej u dzieci. Często możemy ich zauważyć na powierzchni uformowanego kału (ale tylko wtedy gdy kał oddajemy na suchą powierzchnięnp. nocnik, papier itd). Owsiki bytują w dolnych partiach jelita i tam wysiewają, dlatego metodą ich wykrycia jest wymaz z odbytu (zalecany u nas w LABO) lub metoda celofanu przyklejanego na noc do fałd odbytu ( dyskomfort dla dziecka). Zdarza się, że jaja owsika możemy również znaleźć w rutynowym badaniu kału. Kał przechodząc przez fałdy odbytu na swojej powierzchni może zawierać przyklejone jaja owsików, ale nie zawsze. Dlatego badaniem zalecanym jest wymaz z fałd odbytu (może być wykonany w domu lub w Labo) i badanie świeżego preparatu bezpośredniego i barwionego.
Procedura pobrania kału w kierunku owsicy opisana w artykule (na pierwszej stronie) "Jak przygotować się do badania"
Opracowała:
J. Czwarno spec. zdrowia publicznego (II st), spec. diag. laboratoryjnej (II st), na podstawie nabytej wiedzy, pracy na oddziale parazytologii szpitala wojskowego oraz 36 letniej pracy i doświadczeniu w własnym LABOratorium. Wszystkie moje prace magisterskie i prace specjalizacyjne były na temat pasożytów człowieka.
